Wanneer een hond blaft, gromt, trekt, plat op de grond gaat liggen, fixeert, of juist “enthousiast en druk” wordt aan de lijn bij het zien van een andere hond, spreken we van uitvalgedrag of reactiviteit aan de lijn.
Je ziet het gedrag ook vaak op straat: een hondeneigenaar die gespannen op een andere hond afloopt, met een steeds korter wordende lijn. De spanning bouwt op bij de hond en dat zie je terug in zijn gedrag. Soms begint de hond op afstand al langzamer te lopen, of kiest hij ervoor om te gaan zitten of liggen.
Maar zodra de afstand tot de andere hond kleiner wordt, zie je vaak dat de hond reageert, op wat voor manier dan ook. Op dat moment is er geen contact meer mogelijk met de hond. Het lijkt misschien alsof hij stoer of zelfverzekerd is, of zelfs “lekker enthousiast”, maar niets is minder waar.
In werkelijkheid voelt de hond zich op dat moment juist heel onzeker over de situatie. Hij ervaart een hoge mate van stress, en dat is de echte oorzaak van het gedrag dat je ziet.
Deze stress dwingt de hond om een bepaalde manier van reageren te kiezen, wat we een “copingstrategie” noemen. In zo’n situatie zal een hond één van deze vier reacties laten zien: vechten (fight), vluchten (flight), bevriezen (freeze), of juist afleiding zoeken door druk gedrag te vertonen (fiddle about).
Wanneer een hond een voorkeur heeft voor de fight-reactie, zie je blaffen, grommen en trekken aan de lijn. Dit doet de hond niet omdat hij zich stoer voelt, maar omdat hij de afstand tot de andere hond wil vergroten. Hoewel het er zelfverzekerd uitziet, is dit gedrag volledig angstgedreven. Eigenaren worden vaak boos uit schaamte, maar dat maakt de situatie alleen maar erger. De kloof tussen hond en eigenaar wordt groter, en de band verslechtert zichtbaar.
Vluchtgedrag -flight- zie ik minder vaak in consulten, omdat eigenaren dit gedrag minder als probleem ervaren. Toch heeft ook deze hond het heel zwaar. Hij verstopt zich vaak achter de eigenaar of gaat plat op de rug liggen. Dit gedrag wijst op angst en een groot gebrek aan vertrouwen. Wat erger is: deze hond leert dat hij niet bij zijn eigenaar terecht kan als hij zich angstig voelt, wat de band tussen hond en baas verder onder druk zet.
Bij de freeze-reactie bevriest de hond volledig. Hij blijft roerloos staan of gaat plat op de grond liggen en staart onafgebroken naar de andere hond om controle te houden over de situatie. Zodra de freeze voorbij is, kan de hond plotseling op de andere hond afduiken, wat vaak een negatieve reactie oproept bij de andere hond. Dit gedrag toont aan dat de hond geen vertrouwen heeft in de begeleiding van de eigenaar en zich volledig alleen voelt in deze stressvolle situatie.
Dan is er nog de fiddle about: de hond lijkt ineens druk en enthousiast. Dit lijkt misschien speels, maar sociale honden begroeten elkaar juist kalm. Wanneer een hond extreem druk gedrag vertoont, is dat een signaal dat er iets anders aan de hand is. De hond voelt zich enorm ongemakkelijk en ervaart geen goede begeleiding en steun op de momenten dat hij het heel hard nodig heeft.
Hoe om te gaan met het gedrag?
Allereerst: jouw hond vertoont dit gedrag niet voor de lol of om stoer te doen. Soms komt het door een vervelende ervaring, zoals een aanval of herhaaldelijke confrontaties met loslopende honden.
Maar vaak komt het door iets wat we ‘oversocialisatie’ noemen. Dit gebeurt wanneer je pup of jonge hond steeds met andere honden moet neuzen en op elk uitlaatveldje met iedereen speelt. Dit lijkt misschien onschuldig, maar hier gaat het vaak mis. De ontmoetingen zijn niet ontspannen. Net zoals bij mensen zijn eerste ontmoetingen tussen honden vaak ongemakkelijk. Ze moeten elkaar leren kennen voordat er sprake is van ontspanning of vertrouwen.
Veel mensen denken dat honden altijd met andere honden moeten spelen of contact moeten maken, maar dit is een misverstand. Het is veel beter om één of twee vaste speelmaatjes te hebben waar je hond echt een band mee kan opbouwen.
Een opmerking die ik vaak hoor is: “Maar mijn hond is niet bang, want hij wil er graag naartoe”. Dit is een begrijpelijke gedachte, maar de reden dat je hond trekt, is niet wat je denkt. Hij trekt niet omdat hij enthousiast is, maar omdat hij onzeker is.
Door naar de andere hond toe te gaan, probeert hij informatie te verzamelen om te bepalen of er gevaar is. Dit gedrag komt voort uit stress en onzekerheid, niet uit vrolijkheid.
Voordat jouw hond begint te blaffen, plat gaat liggen of druk doet aan de lijn, heeft hij al een hele reeks signalen afgegeven aan de andere hond. Je hond laat namelijk al veel eerder merken dat hij zich ongemakkelijk voelt, vaak zonder dat je het doorhebt.
Maar als jij die vroege signalen mist en gewoon doorloopt, zet je je hond in een lastige positie. Hij heeft geprobeerd op een nette manier te communiceren, maar naarmate de afstand kleiner wordt, raakt hij steeds meer in de knel. Op dat punt voelt hij zich gedwongen om een overlevingsstrategie in te zetten.
Het is belangrijk om te begrijpen dat honden van nature conflicten willen vermijden. Ze willen niet agressief of druk zijn, maar als ze geen andere optie meer zien, gaan ze handelen vanuit stress.
Het is heel begrijpelijk dat je je hond corrigeert als hij dit gedrag vertoont. Vaak willen mensen niet dat hun hond de “gevaarlijke” hond in de buurt is, en uit schaamte reageren ze snel. Ze denken dat door te corrigeren, de hond begrijpt dat hij verkeerd bezig is.
Ik begrijp die reactie heel goed. Maar het is belangrijk dat je beseft dat corrigeren het probleem vaak juist erger maakt. Je hond reageert namelijk vanuit onzekerheid. Hij weet niet hoe hij met de situatie moet omgaan, en als jij hem op dat moment corrigeert, vergroot je zijn onzekerheid alleen maar. Buiten dat leer je je hond dat hij het zelf maar moet uitzoeken, wat jullie band niet ten goede komt.
Het gedrag dat jouw hond vertoont is geen bewuste keuze, het is een reflex. Het is ook geen gedrag dat hij graag wíl laten zien.
Vergelijk het met mezelf: ik schrik en gil als ik een muis zie. Wil je dat ik stop met gillen? Dan moet ik eerst leren omgaan met mijn angst voor muizen, zodat die reflex verdwijnt.
Zo werkt het ook bij jouw hond. Je moet aan de slag met de onderliggende oorzaak van het gedrag. Ga op zoek naar waar het vandaan komt, in plaats van alleen het gedrag zelf aan te pakken.
Een paracetamol helpt tegen hoofdpijn, maar het is nog beter om te onderzoeken waar die hoofdpijn vandaan komt. Moet je meer drinken? Eet je slecht? Of ervaar je te veel stress? Daar ligt de echte oplossing.
Dit is precies mijn werkwijze. Ik bestrijd geen symptomen, ik ga op zoek naar de bron van het probleem. Ik begrijp dat het gedrag van jouw hond lastig voor je is, maar besef dat hij je hiermee iets wil vertellen. En dat verhaal moeten we serieus nemen.
We gaan werken op de diepste laag van je hond. Dat betekent dat we beginnen met zijn emotie om te buigen (zoals angst), en daarnaast gaan we ervoor zorgen dat zijn stressemmer leeg raakt. Hoe leger de stressemmer, hoe beter je hond zich voelt en hoe minder snel die emmer overloopt. Hij kan dan meer aan en zit beter in zijn vel, waardoor hij ook in staat is om rustiger gedrag te laten zien.
